Dwuskładnikowe (inaczej złożone) tabletki antykoncepcyjne zostały wprowadzone na rynek polski w latach sześćdziesiątych. Od tamtej pory odradzały się one w różnych postaciach, które nazywa się “generacjami”. Obecnie dostępne są cztery generacje leków antykoncepcyjnych.
Różnią się one głównie rodzajem zawartego progesteronu, ponieważ jeśli chodzi o drugi hormon, estrogen, którego ilość jest o wiele mniejsza, leki te zazwyczaj zawierają etynyloestradiol lub estradiol.
Innym rodzajem złożonej hormonalnej antykoncepcji są pierścienie dopochwowe, np. nuvaRing oraz plastry, np. Evra. Obydwie metody antykoncepcji są zaklasyfikowane jako środki trzeciej generacji.
Jakie są korzyści ze stosowania tabletek drugiej, trzeciej i czwartej generacji?
Tabletki drugiej generacji uważa się zazwyczaj za najbezpieczniejsze. Trzecia i czwarta generacja leków została stworzona, aby rozwiązać problemy związane ze skutkami ubocznymi pojawiającymi się podczas przyjmowania tabletek drugiej generacji. Są one więc zazwyczaj lepiej tolerowane.
Ryzyko wystąpienia nowotworów estrogenozależnych (takich jak rak piersi) i zakrzepów krwi, jest jednak nieco wyższe u kobiet stosujących tabletki trzeciej i czwartej generacji.
Niski stopień tego ryzyka potwierdzają poniższe dane:
- Szacuje się, że zakrzep krwi występuje u dwóch na 10 000 kobiet, które w ogóle nie przyjmują tabletek antykoncepcyjnych.
- Na 10 000 kobiet, które stosują leki drugiej generacji, zakrzep pojawia się w 5-7 przypadkach.
- Natomiast wśród 10 000 kobiet stosujących tabletki trzeciej generacji, zakrzep krwi występuje u dziewięciu do 12 z nich.
Tabletki pierwszej generacji
Tabletki antykoncepcyjne pierwszej generacji miały wyższe stężenie obydwu hormonów. Syntetyczne wersje hormonu progesteron, które stanowiły skład leków pierwszej generacji, to norethynodrel, norethindrone, lynestrenol oraz ethynodiol diacetate.
Okazało się, że pierwsze leki antykoncepcyjne wiążą się z poważnymi działaniami niepożądanymi, dlatego też ostatecznie zmieniono ilość hormonów w składzie tabletek. Tabletki nowszej generacji, zawierają mniejsze stężenie obydwu hormonów, a pierwsze leki wycofano z obrotu.
Tabletki drugiej generacji
Kolejna generacja tabletek, ze znacznie obniżoną ilością hormonów została wprowadzona w latach siedemdziesiątych XX wieku. Zawierają one pochodne progesteronu, takie jak lewonorgestrel i noretysteron i nadal są często polecane przez lekarzy. Wśród leków drugiej generacji wymienić można Microgynon, Logynon i Loestrin.
Tabletki trzeciej generacji
Wprowadzenie kolejnej generacji leków zajęło naukowcom około dziesięciu lat. Tabletki trzeciej generacji zawierają syntetyczny progesteron, w postaci norgestimatu, desogestrelu, gestodenu i octanu cyproteronu. Do grupy trzeciej generacji tabletek, należą m.in. Cilest i Marvelon.
Alternatywą dla tabletek antykoncepcyjnych trzeciej generacji są plastry Evra i pierścień NuvaRing.
Tabletki czwartej generacji
Najnowszy rodzajem dwuskładnikowych leków antykoncepcyjnych zawieraja pochodne progesteronu, takie jak Drospirenon, octanu nomegestrolu i dienogest.
Do czwartej generacji tabletek należą Yasmin (czyli odpowiednik Vibin) (drospirenon/etynyloestradiol), Zoely (nomegestrolu octanu/estradiol) i Qlaira (walerianian estradiolu/dienogest).
Tabletki której generacji wybrać?
Na rynku dostępnych jest wiele różnych rodzajów i marek tabletek antykoncepcyjnych, które różnią się ilością i postacią zawartych hormonów, przez co mogą one mieć inny wpływ na każdą z kobiet. Dlatego też, kobiety które stosują któryś z leków po raz pierwszy, mogą doświadczyć działań ubocznych. W takich sytuacjach lekarz najprawdopodobniej zmieni rodzaj leku na inny, zamiast przerywać ich stosowanie. Nawet niewielka zmiana w składzie hormonów może usunąć niekorzystne skutki uboczne, zapewniając przy tym wysoki poziom ochrony przed ciążą.
W przypadku stosowania jakiegokolwiek antykoncepcyjnego leku hormonalnego, należy liczyć się z niewielkim zwiększeniem prawdopodobieństwa wystąpienia zakrzepicy żylnej. Przy czym prawdopodobieństwo to wzrasta, jeśli pojawiają się inne czynniki, np. palenie papierosów, otyłość, czy wiek pacjentki.
Czy tabletki trzeciej i czwartej generacji są szkodliwe?
Nowsze generacje leków antykoncepcyjnych łączą się z nieco wyższym ryzykiem rozwoju zakrzepów krwi niż w przypadku leków drugiej generacji. W ostatnich latach pojawiają się jednak w mediach informacje sugerujące szkodliwość trzeciej i czwartej generacji tabletek.
Według danych brytyjskiej rządowej Agencji do spraw Rejestracji Produktów Leczniczych i Wyrobów Medycznych Medicines (w skrócie MHRA), zakrzepica żylnej pojawia się u średnio dwóch zdrowych kobiet na 10 000 rocznie. Natomiast liczba ta wzrasta do 5-12 przypadków zakrzepów u kobiet stosujących dwuskładnikowe leki.
Wśród innych czynników ryzyka wpływających na wystąpienie zakrzepicy żylnej wymienia się zachorowania w rodzinie oraz ogólny stan zdrowia kobiety. Przepisując dany lek, lekarze biorą pod uwagę obydwa te czynniki, aby wykluczyć przeciwwskazania. Obecnie stosowane tabletki antykoncepcyjne uważane są za bezpieczne, w związku z czym, kobiety mogą być pewne swojej decyzji o ich stosowaniu.
Jeżeli po przeczytaniu tego artykułu pojawiły się wątpliwości na temat stosowanej obecnie metody antykoncepcji, należy zwrócić się do swojego lekarza po radę.