Niepłodność laktacyjna
Laktacyjna niepłodność poporodowa jest naturalnym zjawiskiem, uniemożliwiającym kobietom w połogu zajście w kolejną ciążę. Wynika ona z wysokiego stężenia hormonu prolaktyny, którego wydzielanie wzrasta pod koniec ciąży.
Prolaktyna stymuluje wydzielanie mleka (laktację) oraz hamuje wydalanie dojrzałej komórki jajowej (owulację).
Ponieważ po każdym karmieniu poziom prolaktyny obniża się po 3-4 godzinach, częste (i wyłączne) karmienie dziecka pomaga utrzymać odpowiednio wysoki poziom hormonu, który zapewnia naturalną antykoncepcję.
Okres niepłodności laktacyjnej różni się u każdej kobiety. Z badań wynika, iż u kobiet niekarmiących piersią lub dokarmiających niemowlę mlekiem modyfikowanym, wysoki poziom prolaktyny utrzymuje się zaledwie przez trzy tygodnie, a owulacja występuje zazwyczaj po czterech do sześciu tygodni. U kobiet, które karmią dziecko tylko i wyłącznie piersią, niepłodność po porodzie trwa dłużej. Każde karmienie stymuluje wydzielanie prolaktyny i pozwala na utrzymanie jej stężenia na wysokim poziomie (poziom prolaktyny spada 3-4 godziny po karmieniu).
Ryzyko zajścia w ciążę podczas karmienia piersią
Według przeprowadzonych badań, szansa na zajście w ciążę w okresie laktacji wynosi 2%, jeśli spełnione są trzy poniższe warunki:
- niemowlę jest poniżej 6 miesiąca życia
- matka karmi wyłącznie piersią w ciągu dnia i nocy
- matka nie miesiączkuje
Jeżeli któryś z powyższych kryteriów ulegnie zmianie, nie należy polegać na karmieniu piersią w celu zapewnienia antykoncepcji i rozważyć inne metody antykoncepcji. Zaleca się omówienie tych metod z lekarzem.
Kobiety karmiące piersią powinny rozważyć następujące czynniki, które przyczyniają się do powrotu płodności i zwiększają prawdopodobieństwo zajścia w ciążę mimo karmienia piersią, ponieważ wiążą się one z obniżaniem poziomu prolaktyny w organizmie. Wśród nich wymienia się:
- rzadsze przystawianie dziecka do piersi (dłuższe przerwy pomiędzy karmieniami, szczególnie w nocy),
- zmniejszenie częstotliwości karmienia w ciągu doby
- przesypianie nocy przez dziecko
- dokarmianie dziecka mlekiem modyfikowanym
- rozszerzanie diety dziecka o pokarmy stałe, soki itp
- stosowanie smoczka
- stosowanie laktatora z powodu separacji z dzieckiem (np. po powrocie do pracy)
- stress lub choroba matki lub dziecka
- wiek dziecka (płodność powraca z czasem, mimo karmienia piersią)
Antykoncepcja hormonalna podczas karmienia piersią
U niektórych kobiet owulacja (czyli uwolnienie komórki jajowej gotowej do zapłodnienia) występuje przed pierwszą miesiączką, więc możliwe jest zajście w ciążę, zanim pojawi się pierwsze krwawienie. Dlatego warto rozważyć skuteczne metody zapobiegania kolejnej ciąży zaraz po porodzie.
Kobiety mogą stosować jednoskładnikowe hormonalne tabletki antykoncepcyjne, zawierające tylko progesteron (tzw. minipigułki) i nadal karmić piersią.
Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych zawierających tylko progesteron można rozpocząć po 21 dniach od porodu (uzyskuje się wówczas ochronę przed kolejną ciążą od razu).
Jeżeli kobieta rozpocznie stosowanie minipigułek po upływie 21 dni od porodu, należy zastosować dodatkowe metody antykoncepcji (np. prezerwatywy) do trzeciego dnia stosowania leku.
Jeżeli jednak w trakcie karmienia piersią dojdzie do zapłodnienia, dostępne są środki antykoncepcji doraźnej (tzw. awaryjnej). Należy je jednak stosować w ściśle określonych warunkach, aby były skuteczne.
Więcej informacji na ten temat można uzyskać od swojego lekarza rodzinnego lub ginekologa.